سفرنامه کربلا
Posted On ۱۳۸۷ آذر ۱۳, چهارشنبه at در ۳:۴۶ by نویسندهپدیدآورنده: احمد زمانی ،
،
بخش چهارم
نگاهی دوباره
شب دوم بعد از نماز مغرب و عشاء، توفیقزیارت دیگری را پیدا کردیم. زیارت سراسرحماسه عاشورا را قرائت کردیم. برامامحسینعلیه السلام و شهدای کربلا درود فرستادیم وبر قاتلان جنایت کار آنان نفرین نمودیم.
ضریح با صفا و سنگهای یشمی رنگدیوارها ما را به خود جذب کرده بود.حائرالحسینی و دیگر قسمتهای حرم بازائران عارف سخن میگفتند. آثار گلوله را برروی ضریح مشاهده کردیم. اثرتیراندازیهای فراوانی بر درودیوار حرم نقشبسته بود. از زمین تا سقف، همه جا، حتی ازدر و دیوارهای صحن و گلدستهها آثارگلولههای کالیبر کوچک و بزرگ پیدا بود. دریک لحظه حوادث تلخ قیام ملت مظلوم عراقدر جلو چشمان ما ظاهر شد، حادثهای کهمظلومان و بیپناهان را به حرم حسینیسوق داد. افراد زیادی که به حرم پناه بردهبودند، در داخل حرم سیدالشهداءعلیه السلام بهشهادت رسیدند و به مولایشان و شهیدانهمیشه شاهد تاریخ پیوستند. روحشان شادو راهشان پررهرو. بیاختیار بر ستمدیدگانعصر خود گریه نمودیم و مظلومیت آنان راهمانند مظلومیت مولایشان دیدیم و قضایایگذشته جلو چشم ما تجسم پیدا کرد، همانندجنایات متوکل - لعنةالله علیه - در سال 236ه .ق. متوکل براساس کینهای که نسبتبهاهل بیتعلیهم السلام داشت، در مدت 15 سالحکومتخود، 4 بار دستبه تخریب حرممطهر زد و آن را با خاک یک سان نمود. مورخبزرگ، طبری نوشته است:
متوکل فرمان داد قبرحسین بن علیعلیه السلام،خانهها و سرایهای اطراف آن را ویران کنندو آن سرزمین (مقدس) را شخم زنند و در آنبذر بپاشند و سپس بر آن قبر و اطراف آن،آب ببندند; تا مردم را از زیارت و گرد آمدنباز دارند.
گفته شده است که رئیس پلیس آن روز درآن منطقه اعلام کرد: پس از سه روز هرکسیرا در کنار قبر او (امام حسینعلیه السلام) بیابیم، بهزندان میفرستیم. از آن پس، مردم گریختندو از رهسپار شدن بدان جا دست کشیدند.همه جای آن قبر (شریف) را شخم زدند وکاشتند. (1)
جنایات وهابیون در سال 1216 ه .قنسبتبه حرم حسینی برای ما تازه گردید.آنان پس از کشتار فراوان، به تخریب حرمسالار شهیدان و ابوالفضل العباسعلیهما السلامپرداختند واشیای ارزشمند و جواهراتگرانقدر آن جا را به یغما بردند.
سفاکان امروز بهترین فکرها و اندیشهها راهدف قرار دادند و چهرههایی را کهمیتوانستند به امت اسلامی انسجامی دهند،نابود کردند و به خاک و خون کشیدند. در یکلحظه بدون اختیار با خود گفتیم:
اللهم انا نشکواالیک فقد نبینا و غیبةولینا و شدة الزمان علینا و وقوع الفتنبنا و تظاهر الاعداء و کثرة عدونا و قلةعددنا. (2)
«بارالها! به تو شکوه میکنیم که پیامبر مادر میان ما نیست و ولی امر ما (امامزمانعلیه السلام) پنهان و غائب است، زمانبرماسخت گردیده، فتنهها زیاد شده و اطرافما را فرا گرفته است، دشمنان ما فراوان گشتهو تعداد ما اندک گردیده است.»
در این نگاه دوباره با چشم دل دیدیم کهخداوند منان لطفش شامل حال همه بندگانگردیده و این بارگاه ملکوتی را - که چندین بارمورد هجوم دشمنان اسلام و قرآن واهلبیتعلیهم السلام قرار گرفته بود.- حفظ نمودهاست، بلکه نورانیت و صفا و جذابیتش رابیشتر نموده است. خداوند سبحانمیفرماید: «یریدون ان یطفؤا نوراللهبافواههم و یابی الله ان یتم نوره ولوکره الکافرون»
آنان اراده کردند نور خدا را با دهانهایشان(تبلیغات) خاموش کنند، ولی خداجز ایننمیخواهد که نور خود را کامل کند،هرچند کافران ناخشنود باشند.
سیرتاریخی حرم و مرقد ابا عبد الله الحسین علیه السلام
در این جا مناسب است فهرستی ازسیرتاریخی حرم و مرقد مطهر سالارشهیدان اباعبدالله الحسینعلیه السلام را در پیشروی خوانندگان عزیز و زائران دلسوخته قراردهیم تا به بقاء و استمرار نور حسینی وعنایتخداوند توجه بیشتر پیدا کنند.
ردیف / سال ه .ق / رخداد
1 / 61 / امام حسینعلیه السلام پس از شهادت، در حائر حسینی به خاک سپرده شد.
2 / 65 / مختار بن ابوعبیده ثقفی برگرد مضجع امام دیواری بر پا کرد و بر فراز این چهار دیواری - که از دو سوی، دو در داشت.- گنبدی از آجر و گچ ساخت.
3 / 132 / دردوران ابوالعباس سفاح، درکنار مرقد امامعلیه السلام سرپوشیدهای دیگر بنا شد.
4 / 146 / در دوران ابوجعفر منصور، این سرپوشیده ویران شد.
5 / 158 / در دوران مهدی عباسی، این پرپوشیده ازنو بنا شد.
6 / 171 / دردوران هارون این سرپوشیده ویران و درختسدری هم که در کنار آن بود، بریده و سرانجام گنبد هم تخریب شد
7 / 193 / در دوران امین، بنای حرم ازنو برپا شد.
8 / 236 / متوکلعباسی مرقد امامعلیه السلام را ویران کرد و زمین آن را شخم زد.
9 / 247 / به فرمان منتصر عباسی، بنای حرم بازسازی و برای رهنمون شدن مردم بدان سوی، ستونی هم در جوارش ساخته شد. از آن پس، علویان و پیشاپیش همه، «سید ابراهیم مجاب» به تدریجبه زیارت امامعلیه السلام و سکونت گزیدن در جوار مرقد او روی آوردند.
10 / 273 / بنایی که مختصر ساخته شده بود، رو به خرابی نهاد. محمد بن محمد بن زید که در طبرستان قیام کرده بود، به تجدید این بنا پرداخت.
11 / 280 / «داعی علوی» گنبدی بر فراز قبرساخت که بنای پایینی آن، دو در داشت. وی همچنین در آن سوی این دو در، دو سرپوشیده ساخت و برپیرامون هم دیواری بنا کرد.
12 / 367 / «عضدالدوله» بویهی گنبدی چهاررواقه و ضریحی از عاج ساخت و در پیرامون حرم نیز خانه هایی بنا کرد و برای شهر برج و بارویی نهاد. در همین دوره، «ابن شاهین» مسجد خود را که متصل به رواق است، بنا کرد.
13 / 407 / در پی سقوط دو شمع بر روی فرشهای حرم، حرم در آتش سوخت و سپس «حسن بن سهل»، وزیر به تجدید بنای آن پرداخت.
14 / 479 / «ملکشاه سلجوقی» مرقد امام را زیارت کرد و فرمان داد دیوار پیرامون حرم را نوسازی کنند.
15 / 620 / «ناصرالدین الله، عباسی» ضریحی برای مرقد امام ساخت.
16 / 767 / «سلطان اویس بن حسن جلایری» گنبد داخلی را ساخت و صحنی محصور به چند دیوار برگرد مضجع امام بنا کرد.
17 / 786 / «سلطان احمدبن اویس» دو گلدسته بنا کرد و آن دو را به طلا آذین کرد و صحن را توسعه داد.
18 / 914 / «شاه اسماعیل صفوی» پس از فتح، به زیارت امام حسینعلیه السلام رفت و فرمان داد حاشیههای ضریح را تذهیب کنند. او همچنین دوازده چراغدان طلا به حرم هدیه کرد.
19 / 920 / «شاه اسماعیل» به زیارت کربلا رفت و دستور داد صندوقی از چوب ساج بر ضریح بسازند.
20 / 932 / «شاه اسماعیل دوم» ضریح مشبک زیبایی که از نقره ساخته شده بود، را به مرقد امام هدیه کرد.
21 / 983 / «علی پاشا»، ملقب به «وندزاده» بنای گنبد را نوسازی کرد.
22 / 1032 / «شاه عباس صفوی» ضریحی مسی برای صندوق ضریح ساخت و گنبد را نیز به سنگهای کاشانی تزیین کرد.
23 / 1048 / «سلطان مراد چهارم»، از سلاطین عثمانی، کربلا را زیارت کرد و فرمان داد گنبد را از بیرون با گچ سفید کنند.
24 / 1135 / همسر نادرشاه، اموال فراوانی در اختیار متولیان حرم گذاشت و فرمان داد نوسازی گستردهای درحرم امامعلیه السلام انجام دهند.
25 / 1155 / «نادرشاه» کربلا را زیارت کرد و فرمان داد بناهای موجود را تزیین کنند. او همچنین هدیههای گرانبهایی به گنجینه حرم هدیه کرد.
26 / 1211 / «آغا محمد خان قاجار» دستور داد گنبد را به طلا آراستند.
27 / 1216 / «وهابیها» به کربلا یورش آوردند و ضریح و رواق را ویران کردند و همه نفایس موجود در گنجینه حرم را ربودند.
28 / 1227 / ساختمان حرم رو به فرسودگی نهاده بود. از همین رو، مردم کربلا برای «فتحعلیشاه قاجار» نامه نوشتند و فرسودگی گنبد را به وی اطلاع دادند. وی با فرستادن یک ناظر برای نظارت برهزینهها و کار تجدید بنا، دستور داد بنا را نوسازی و ورقهای طلای روی گنبد را تعویض کنند.
29 / 1232 / فتحعلیشاه قاجار ضریح نقرهای تازهای ساخت، دل ایوان گنبد را به طلا آراست و همه آنچه را که وهابیون ویران کرده بودند، بازسازی کرد.
30 / 1250 / فتحعلیشاه دستور داد گنبد بارگاه امام را نوسازی وگنبد حرم حضرت ابوالفضلعلیه السلام را نیز برپا و تذهیب کنند.از سوی وی، وکیلش، ابراهیم خان شیرازی نظارت بر انجام امور و هزینهها را برعهده داشت.
31 / 1273 / ناصرالدین شاه گنبد و بخشی از طلاکاریهای آن رانوسازی کرد.
32 / 1283 / ناصرالدین شاه صحن حرم را توسعه داد.
33 / 1351 / نوسازی زیرسازیهای صحن.
34 / 1358 / «سیف الدین طاهر»، داعی اسماعیلی ضریح نقرهای را به ضریحی نو بدل کرد.
35 / 1360 / سیف الدین طاهر یکی از گلدستهها را که ویران شده بود، از نوساخت.
36 / 1367 / خانهها و همچنین مدارس دینی مجاور صحن به هدف توسعه آن، تخریب شد.
37 / 1370 / «مرحوم صبری هلالی» به خطاطی و کتابتسوره دهر در حرم امام حسینعلیه السلام و همچنین حرم حضرت عباسعلیه السلام پرداخت. ضلع شرقی حرم ساخته و بدان افزوده و ایوانها و طاقها با کاشیهای نفیس زینت داده شد.
38 / 1371 / گنبد تجدید بنا و به خشتهای طلا آذین شد
39 / 1373 / آینه کاریهای سقف و رواقهای حرم به طور کامل بازسازی وکاشیهای معرقی از اصفهان برای آراستن حرم امام حسینعلیه السلام و حضرت عباسعلیه السلام به کربلا آورده شد. قسمتبالای ایوان قبله (ایوان طلا) را طلاکاری کردند.
40 / 1383 / هیات نوسازی حرم برای نمای دیوارهای بیرونی حرم سنگ هایی را از ایتالیا وارد کرد. «قنبر رحیمی» ستونهای سنگی گران قیمتی برای نمای ایوان قبله اهدا کرد و دیوارهای مقتل را نیز با سنگهای مرمر تزیین کرد.
41 / 1383 / هیات نوسازی حرم به بلندتر کردن ایوانها و نماکاری دیوارهای آنها با کاشی اقدام کرد.
42 / 1384 / یکی از نیکوکاران ستون هایی سنگی برای نصب در ایوان طلا هدیه کرد.
43 / 1388 / ستون هایی سنگی از ایران وارد کردند و به برداشتن سقف قدیمی ایوان پرداختند. ریاست اوقاف عراق بالابرهایی برای سنگهای مرمر در اختیار حرم گذاشت.
44 / 1390 / شمش هایی از بتون مسلح که با پلهای مسلح به هم متصل میشد، زده شد تا بعدا ستونهای سنگی ایوان را بر روی آنها استوار کنند.
45 / 1392 / کلنگ احداث بنای جدید ایوان طلا بر زمین زده شد.
46 / 1394 / طرح نوسازی و هماهنگ سازی صحن شریف تدوین شد.
47 / 1395 / تعمیرات حرم امام و حرم حضرت عباسعلیه السلام با کاشیکاری دیوارهای جلوصحن و ساختن کتابخانه و موزه پیگیری شد.
648 / 139 / اوقاف، تزیین ونوسازی ایوان طلا را با کاشی معرق و خاتمکاری انجام داد.
پینوشتها:
1 - تاریخ طبری، ج 11، ص 44. شیخ طوسی(ره)در «امالی» از قول عبدالله بن دانیه مینویسد: درسال 247 ه . ق به زیارت بیت الله الحرام رفتم. بعد ازآن، به قصد زیارت عتبات عالیه به سوی عراقحرکت کردم. اول به زیارت امیرمؤمنان(ع) رفتم وسپس روانه کربلا شدم. به کربلا که رسیدم، دیدمحرم آن حضرت را تخریب کردهاند و زمین را شخمزدهاند و در آن، نهرها جاری ساخته و گاوها را بهقصد شخم زدن میرانند. گاوها نزیک قبر شریف کهمیرسیدند، از سمت چپ یا راست آن حرکتمیکردند. هرچه به آن حیوانها تازیانه میزدند، سودی نمیبخشید و آنها اطاعت نمیکردند.
عبدالله بن دانیه میگوید: نتوانستم قبر آنحضرت را از نزدیک زیارت کنم، از دور سلامی دادمو برگشتم. چون به بغداد رسیدم، دیدم در میان مردمسروصدا بلند است. پرسیدم: چه خبراست؟ گفتند:پیکی خبرداده که متوکل کشته شده است. من وبسیاری خوشحال شدیم. گفتم: خدایا! این شب دربرابر آن شب! (امالی، شیخ طوسی، ص 209.)
2 - بحارالانوار، ج 53، ص 198، ح 18، باب 31.
