مواضع امام حسین علیهالسلام در برابر حکومت معاویه
Posted On ۱۳۸۷ آذر ۱۲, سهشنبه at در ۲۳:۰۳ by نویسندهمنابع مقاله:
مجله معرفت، شماره 52، رنجبر، محسن؛
یکی از موضوعاتی که شایسته تحقیق و پژوهش است، مواضع سیاسی امام حسین علیهالسلام در ده سال آخر حکومت معاویه (از شهادت امام حسن علیهالسلام و آغاز امامت امام حسین علیهالسلام تا مرگ معاویه) و پاسخ به این پرسشهاست که آن بزرگوار در آن مدت، چه موضعی در برابر حکومت ضد اسلامی معاویه داشتند؟ آیا در صدد قیام بر ضد او بودند؟ و اگر درصدد قیام نبودند، دلایل آن چه بود؟ و اگر به دلایلی، قیام بر ضد حکومت معاویه مقدور نبود، آیا امام مبارزه سیاسی با او داشتند یا نه؟
ضرورت طرح این بحث از آنجا ناشی میشود که با توجه به عظمت خیرهکننده حادثه عاشورا، معمولاً ـ به غلط ـ آغاز قیام آن حضرت از سال 61 هجری و شروع خلافت یزید تصور میشود و آن دهه مورد غفلت قرار میگیرد، در حالی که سابقه مبارزه امام حسین علیهالسلام با حکومت معاویه، به سالها پیش برمیگردد.
در پاسخ پرسشهای مزبور، در اینجا به اجمال یاداوری میگردد که در آن دوره، به سبب یک سلسله عوامل و موانع، امام حسین علیهالسلام قیام و حرکت مسلحانه و نظامی علیه حاکمیت دینستیز معاویه را نه مقدور میدانستند و نه سودمند برای جامعه اسلامی و همانند برادر بزرگوارشان امام مجتبی علیهالسلام از اقدام نظامی علیه معاویه امتناع میورزیدند. اما باید توجه داشت که اتخاذ چنین سیاست و روشی از سوی آن حضرت، به این معنا نبود که از تلاشها و فعالیتهای غیر مسلّحانه برای شناساندن و برملاساختن چهره واقعی معاویه و شیوه حکومت او طفره روند و هیچ اقدامی در این زمینه از ایشان سر نزند. بنابراین، آنچه در این مقاله به آن پرداخته میشود، پاسخگویی به دو پرسش اساسی ذیل است:
1. چرا امام حسین علیهالسلام در دوران امامت ده ساله خویش، در عصر معاویه، علیه او اقدام به حرکت و قیام مسلحانه نکردند؟
2. حال که مبارزه مسلّحانه از سوی امام حسین علیهالسلام به دلایلی صورت نگرفت، آیا آن حضرت سکوت اختیار کرده بودند یا مبارزه سیاسی میکردند؟ اگر سکوت نکردند، چه مواضع و سیاستهایی را در برابر حاکمیت معاویه داشتند؟
در پاسخ سؤال اول ـ چنانکه اشاره شد ـ باید گفت که هر نوع حرکت مسلّحانه و نظامی از جانب امام علیهالسلام به دلیل برخی مصالح و موانع، نه مفید بود و نه مقدور. در این میان، سه دلیل ذیل، مهمتر به نظر میرسند:
1. منش و روش حکومتی معاویه؛
2. پیمان صلح امام حسن علیهالسلام با معاویه؛
3ـ حاکمیت روحیه سازش و عافیتطلبی در جامعه اسلامی (به ویژه عراق)؛
اکنون به تبیین و تشریح هر یک از عوامل فوق میپردازیم.
